Μακρόνησος. Όταν η «τρέλα» απόκτησε τοπικό προσδιορισμό. Ψυχοπαθολογικαί εκδηλώσεις εξ αντιδράσεως, αλαλίαι και τρόμοι εκτοπισθέντων εις Μακρόνησον

Δημήτρης Γ. Υφαντής

Εκδόσεις Άγρα, 2023

Κρατικό Βραβείο Μαρτυρίας-Βιογραφίας-Χρονικού-Ταξιδιωτικής Λογοτεχνίας 2024

Στην παρούσα έρευνα-μελέτη εξετάζονται οι συνθήκες στις οποίες εμφανίστηκε και εξελίχθηκε το φαινόμενο της «μακρονησιώτικης τρέλας», κατά την περίοδο που στο νησί «φιλοξενήθηκαν» πολιτικοί εξόριστοι. Χωρίς δραματοποιήσεις ή στερεοτυπικές αντιλήψεις για τις ψυχικές παθήσεις και τους πάσχοντες εξόριστους, αναζητούνται τα χαρακτηριστικά των προσώπων. Ποιοι ήταν οι «τρελοί» της Μακρονήσου, οι προσωπικές τους ιστορίες, η «τρέλα» που τους βασάνισε και η «μετα-αναμορφωτική» τους ζωή. Διερευνώνται ακόμη οι πολιτικές, κοινωνικές, ψυχολογικές, κλινικές συνθήκες που όρισαν την αντιμετώπισή τους, όπως και οι αναπαραστάσεις της «μακρονησιώτικης τρέλας» στην καλλιτεχνική δημιουργία. Γίνεται μια απόπειρα να λυθεί η «σιωπή» και να τεθεί προς «συζήτηση» το θέμα. Μόνο μέσα από τη νοηματοδότηση της «μακρονησιώτικης τρέλας» και την κατανόησή της μπορεί, εντέλει, να επέλθει και η κάθαρση – διαδικασία που μάλλον συνέβη με όλες τις έως τώρα μελέτες που έγιναν για τη Μακρόνησο αλλά και τον Εμφύλιο γενικότερα. Η διενεργηθείσα έρευνα στηρίχθηκε κατά κύριο λόγο στο σύνολο της υπάρχουσας βιβλιογραφίας για τη Μακρόνησο, στο αρχειακό υλικό του Δημόσιου Ψυχιατρείου στο Δαφνί, στο οποίο εισήχθη μεγάλος αριθμός «τρελών» Μακρονησιωτών, και του Δρομοκαΐτειου. Συμπληρωματικά στοιχεία εντοπίστηκαν στον Τύπο, στα Γενικά Αρχεία του Κράτους και στο μητρώο της Πανελλήνιας Ένωσης Κρατουμένων Αγωνιστών Μακρονήσου. Η έκδοση περιλαμβάνει επίσης: κατάλογο «τρελών» Μακρονησιωτών, σχετικό δημοσίευμα του ποιητή Γιώργου Μυλωνογιάννη, έως πρόσφατα άγνωστα στοιχεία για τον «ψυχίατρο της Μακρονήσου», Αντώνη Παλαιολόγο, και αδημοσίευτο πρωτογενές φωτογραφικό υλικό.

Ο Δημήτρης Γ. Υφαντής γεννήθηκε στην Αθήνα. Έκανε τις βασικές σπουδές του (Κοινωνιολογία) στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστήμιου του Αγίου Κλήμεντος της Οχρίδας της Σόφιας και τη διδακτορική διατριβή του στον Τομέα Κοινωνιολογίας του Παντείου Πανεπιστημίου. Εργάζεται στο χώρο αντιμετώπισης των εξαρτήσεων από το 1987. Είναι επιστημονικά υπεύθυνος του Τμήματος Έρευνας και Εκπαίδευσης της Μονάδας Απεξάρτησης 18ΑΝΩ / Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Αττικής. Έχει πολλές ανακοινώσεις σε συνέδρια και δημοσιεύσεις σε επιστημονικά και άλλα περιοδικά. Από τις Εκδόσεις Άγρα κυκλοφορούν τα βιβλία του: Τοξικομανία δι’ ηρωίνης – Η χρήση ουσιών στην Ελλάδα του Μεσοπολέμου (2017) και Αυτός που έσπασε τις βιτρίνες. Γιώργης Ζάρκος: 54 ημέρες εγκλεισμού στο Δημόσιο Ψυχιατρείο Αθηνών (2020).